Bartın İlimiz Hakkında Detaylı Bilgiler
Bartın Tarihçe
Bartın Adının Kaynağı, Bartın Adı Nereden Geliyor?
“PARTHENİA”dan Bartın’a dönüşen adın kaynağı “PARTHENİOS” dur. Bartın Irmağının antik çağdaki adı olan Parthenios; Yunan mitolojisinde, Tanrıların Babası OKENAUS’un çocukları olan yüzlerce tanrıdan birisi ve “Sular Tanrısı”dır. “Sular ilahı veya Muhteşem akan su” anlamlarına gelir. Bir başka anlamı da “Genç Kızlar için koro türküleri” veya tanrıça Athena’nın bir sıfatı olan “Genç bakire”… Antik çağda, Parthenios adı verilen Bartın Irmağının kenarında kurulan Bartın Kentinin PARTHENİA adıyla anıldığı ve zamanla Bartın’a dönüştüğü yazılı kaynaklardan anlaşılmaktadır.
Ünlü ozan HOMEROS, İLYADA destanında; Truva kentini korumak için Anadolu’dan gelen cengaverlere Parthenios Irmağı’nın suladığı ülkeden de yiğitlerin katıldığını anlatır. Amasyalı Strabon da bir eserinde yine Parthenios’tan söz eder.
Bartın kentini, İ.Ö.14. yy’da Gaskalar sahiplenmiş… Sonra; Hititler, Frigler, İonlar, Kimmerler, Lidyalılar, Persler, Helenler, Pontuslular, Roma ve Bizanslılar, Selçuklular ve Osmanlılar yurt edinmişler.
Tarihi “Paphlagonia” bölgesindeki antik kentlerden; Sesamos (Amasra), Kromna (Kurucaşile) ve Erythinoi (Çakraz) Bartın sınırları içindedir.
Antik değerlerin en fazla görüldüğü yer Amasra ilçesidir. Dünyada tek olan Kuşkayası Yol Anıtı, kale ve üzerindeki armalar, Kilise ve Chapel, Bedesten, İnziva mağarası antik kentin görünen yüzleri sayılır. Tiyatro (5000 kişilik), Forum, Şeref yolu, akropol ve nekropol gibi bölümler toprak altındadır.
ESKİ ÇAĞLARDA BARTIN
Bartın’ın ilk sahiplerinin, M.Ö.14.yy.da Gaskalar ve M.Ö.13.yy’da Hititler olduğu kabul edilmekte,daha sonra Bolu Havalisine yerleşen Bitinyalılar ile Kastamonu Havalisinde hüküm süren Paflagonyalıların,sınırlarını Parthenios’a kadar Genişlettikleri böylece Bartın Topraklarının bu iki egemenliğin sınırları içinde yeraldığı bilinmektedir.M.Ö.12.yy.sonlarında Bithynie Bölgesindeki Bartın Friglerin, Paplagonie Bölgesindeki Amasra Fenikelilerin eline geçmiş, Fenikeliler; Amasra (Sesamos), Ereğli (Heraklia), Sinop(Sinope) ve Tekkeönü’nde (Kromna) ilk Sayda Kolonilerini oluşturmuşlardır.
M.Ö. 9.yy.da Akdeniz’deki güç dengelerinin bozulmasıyla Fenikeliler ve ortakları Karyalılar Amasra ve Kromna’yı terkettiler.Bartın ve çevresi,M.Ö.7.yy.sonlarında Kimmerlerin,M.Ö.6.yy.da Lidyalıların, M.Ö.547 yılında da Perslerin hakimiyetine girdi. 216 yıllık Pers döneminde Karadeniz Kolonileri Perslon dostluğu sayesinde uzun süre bu statülerini korudular.
M.Ö. 334 yılında, Makedonya Kralı İskender, Perslerin hakimiyetine son vererek bölgenin sahibi oldu.Bartın ve Ulus’un yönetimini “General Eumenes”, Amasra ve Tekkeönü’nün yönetimini de Fridya Satrabına bıraktı.Ancak, Amasra yönetimi M.Ö.302-286 yılları arasında el değiştirerek Kraliçe Amastris tarafından yönetilmeye başlandı.M.Ö. 12. yy’dan beri Sesamos adıyla anılan kent 16 yıllık Kraliçe Amastris Döneminden sonra kraliçenin adını aldı.Bu dönemde; Kromna (Tekkeönü), Tios (Filyos-Hisarönü) ve Kyteros (Gideros) sitelerinden oluşan Symoikismos Siteler Birliğine Başkent oldu.M.Ö.286 yılında Kraliçe Amastris,oğulları tarafından bindiği gemi batırılmak suretiyle öldürülünce kent yeniden Eumenes’ce yönetilmeye başlandı.Amasra ve Bartın çevresi yöredeki savaşlar sonrasında M.Ö.279 yılında Pontus Krallığının egemenliğine girdi.
BİZANS DÖNEMİNDE BARTIN
M.Ö. 70 yılında Anadolu’ya giren Romalılar Pontus Krallığının Egemenliğine son vererek yöreye sahip oldular.Roma döneminde Bitinya ve Pontusun Paflagonyadaki bölümü Bitinya-Pontus eyaleti olarak Satraplıkla yönetilmeye başladı.Amasra bu eyaletin Pontus bölümü başkenti oldu.M.S.395 yılına kadar Roma İmparatorluğu’nun, Roma-Bizans bölünmesi üzerine de Bizansın payına düşen Bartın ve çevresi uzun yıllar Bizans’ın hakimiyetinde kaldı.
ORTAÇAĞDA BARTIN VE AMASRA
Bartın ve çevresi M.Ö. 390 yıllarında Hazar hükümdarı Sahip Han komutasındaki Peçenek ve Kumanların, M.S. 798 yıllarında Abdülmelik komutasındaki Müslüman Arapların, 800 yıllarında Selçukluların ve 865 yıllarında da Rusların yoğun akınlarına hedef oldu.
Türklerin yöreye ilgisi 1084 yıllarında başladı. Kutalmışoğlu Süleyman Bey’in Komutanlarından Emir Karatigin 1084 yılında Sinop, Çankırı,Kastamonu ve Zonguldak’ı alarak yörede Bartın, Ulus, Eflani, Safranbolu ve Devrek’i de kapsayan bir Türk Emirliği kurdu.Ancak, 1086 yılında Süleyman Bey’in ölümü ve 1096 yılında başlayan 1.Haçlı Seferleri, Kuzeybatı Anadolu’ya yerleşen Türkler açısından ciddi sıkıntılar yarattı.Haçlı müttefiklerle Bizans arasında yapılan anlaşma sonrasında başta Amasra, Sinop ve Ereğli olmak üzere İstanbul’dan Samsun’a kadar tüm Karadeniz sahili yeniden Bizans’ın hakimiyetine girdi.
Bartın ve çevresi ise Bizans’tan sonra 11.YY sonlarında Anadolu Selçuklularının eline geçti.200 yıllık Selçuklu döneminden sonra 1326’da Kastamonu yöresine hakim olan Candaroğulları Beyliği ve 1392’den itibaren de Osmanlı İmparatorluğu sınırları içinde yer aldı.
OSMANLI DÖNEMİNDE BARTIN
1402 yılında yapılan Ankara savaşı sonunda bir ara İsfendiyaroğlu Beyliği’nin eline geçen kent 1461 yılında tekrar Osmanlı Devleti egemenliğine girmiştir.1460 yılına gelindiğinde, Bartın ve Çevresi; Osmanlı İmparatorluğu sınırları içinde, Amasra ise Ceneviz Kolonisi idi.Anadolu’da Türk birliğini sağlamak Cenevizlilerin elinde bulunan Karadeniz ticaretini ve denizyolunu ülkesine kazandırmak amacıyla Kuzey Anadolu Seferine hazırlanan Fatih Sultan Mehmet Han, ilk hedef olarak Amasra, Kastamonu ve Sinop’ seçti.1460 yılında, Fatih Sultan Mehmet Üsküdar’dan avlanmak bahanesiyle yola çıkarken,Mehmet Paşa Komutasındaki Osmanlı Donanması da denizden hareket etti.Fatih Bolu’ya geldiğinde Kastamonu ve Sinop yörelerine hakim olan ve Candaroğulları Beyliği’nin devamı sayılan İsfendiyaroğulları’nın Beyi İsmail Bey, padişaha kıymetli eşyalar göndererek bağlılığını bildirdi.Yoluna devam eden Fatih Ekim ayında Bartın’a gelip ordugahını bugünkü Orduyeri’ne kurdu.Donanmayla haberleşme sağlayan haberciler, Donanmanın Amasra açıklarında göründüğünü bildirdiklerinde , Amasra üzerine yürüyen Fatih, Ceneviz Senyoru’ndan kan dökülmemeden Amasra’yı teslim aldı.
Bartın, Osmanlı döneminin 1460-1692 yılları arasında Anadolu Beylerbeyliği’ne bağlı Bolu Sancağı sınırları içinde yer aldı.Bolu Sancağının kaldırılmasıyla 1692-1811 yılları arasında Voyvodalıkla yönetilen Bartın, 1811 yılında da Kastamonu Vilayetine bağlı olarak yeniden kurulan Bolu Sancağına bağlandı.Bu dönemde ticari potansiyeliyle bölgenin Pazar yeri olan ve Oniki Divan adını alan Bartın, 1867 yılında ilçe oldu. 1876 yılında da Belediye Teşkilatı kuruldu.
CUMHURİYET DÖNEMİNDE BARTIN
1920 yılında Zonguldak Mutasarrıflığına bağlanan Bartın’ın 1924 yılında Zonguldak’ın il olmasıyla birlikte bu ilin ilçesi haline gelmiştir.07 Eylül 1991 tarihinde de 28.08.1991 tarih ve 3760 sayılı yasayla il statüsüne kavuşmuştur.
Bartın iline bağlı ilçelerden Osmanlı döneminde ilçe iken Cumhuriyetle birlikte bucak statüsüne düşürülen Amasra; 1987 yılında yeniden, Ulus;1944 yılında, Kurucaşile; 1957 yılında ilçe olmuştur.
Bartın’ın halen Merkez, Amasra, Ulus ve Kurucaşile olmak üzere 4 ilçesi, Kozcağız, Kumluca, Abdipaşa ve Hasankadı beldeleriyle birlikte toplam 8 Belediyesi ve 263 köyü vardır.
Bartın Coğrafi Durum
Batı Karadeniz bölgesinin, 410 53′ kuzey enlemi ile 320 45′ doğu boylamı arasında yer alır. Kuzeyini 59 km.lik sahil şeridiyle Karadeniz çevrelerken, doğuda Kastamonu, doğu ve güneyde Karabük, batıda ise Zonguldak illeriyle komşudur. Yüzölçümü 2143 km2’dir. İl merkezinin rakımı 25 m. dir.
Bartın Dağları
Bartın; doğu, batı ve kuzeyden yüksekliği 2000 m.yi geçmeyen dağlarla çevrilidir. Dağlar, yüksek olmamakla birlikte oldukça dik, sahillere doğru sarp ve kayalıktır. En yüksek nokta Keçikıran Tepesi’dir. (1619 m.).En önemli dağları; Aladağ, Kocadağ, Karadağ, Kayaardı, Karasu ve Arıt dağlarıdır. Kent merkezini batıdan Aladağ, kuzeyden Karasu dağları ve doğudan Arıt dağları kuşatmaktadır
Bartın Ovaları ve Yaylaları
Bartın Irmağı ve kolları tarafından derin bir biçimde parçalanan arazi çok engebeli bir görünümdedir. Irmağın genişlediği alanlarda ve dağların oldukça dik yamaçları arasında dar ve derin vadiler yer alır. Kent merkezlerine inildikçe düz ovalar artmaktadır.
Ulus ilçesinde Uluyayla, Arıt beldesinde Zoni ve Kumluca beldesinde Ardıç (Gezen) ve Kokurdan yaylaları muhteşem doğa güzellikleriyle dağ ve yayla turizmi açısından önem arzeder.
Bartın Akarsuları
Bartın’ın en önemli akarsuyu, M.Ö.’ki yıllarda Parthenios adı ile anılan ve kente adını veren Bartın ırmağıdır. Bartın ırmağının iki ana kolunu oluşturan Kocaçay ve Kocanazçayı, Bartın merkezinde Gazhane Burnu’nda birleşip 14 km yol kat ederek Boğaz mevkisinde Karadeniz’e ulaşır.
Kocanazçayı; güneyden doğup Kozcağız’dan kuzeye doğru akarken, 107 km uzunluğundaki Kocaçay; Kastamonu’dan gelip Ulus’tan geçen Göksu ve Eldeş Çayları (Ulus Çayı) ile bunlara katılan derelerden oluşur. Arıt ve Mevren Derelerinden oluşan Kozlu Çayı ile birleşen Kışla Deresi, Akpınar ve Karaçay Dereleri Kocaçay’ı besleyen akarsulardır.
Diğer önemli akarsuları; Kapısuyu ve Tekkeönü Dereleri ile Ulus-Uluyayla’yı sulayan Ovaçayı ve İnönü Dereleridir.
Bartın Irmağı; üzerinde 500 tonluk gemilerle Karadeniz’den kente kadar ulaşım yapılabilen en düzenli akarsudur. Akış hızı saatte 720 m. olup, denize her yıl 1.000.000.000 m3 su akıtmaktadır.
Bartın Bitki Örtüsü
Bartın’daki ormanlık alanlar, bitki ve ağaç türü zenginlikleri ile yaban hayvanları yönünden Türkiye’nin en ilginç ve en zengin ormanlık alanlarındandır.
Bu itibarla; Kastomonu ve Bartın il sınırları içinde bulunan Küre Dağlarının batı kesimi, Bakanlar Kurulu kararı ile Kastamonu-Bartın-Küre Dağları Milli Parkı olarak kabul edilmiştir. Bu olgu bölgede başta dağ turizmi olmak üzere yeni bir turizm potansiyelinin doğmasına olanak sağlamıştır. Ormanların geçmişten gelen zenginliğini korumak ve geleceğe daha zengin orman kaynakları bırakabilmek için yoğun bir çalışma yapılmaktadır. Bu çalışmalar genellikle Bartın ve yöresinin yeşilliğini korumayı amaçlamaktadır.
2143 km2 olan yüzölçümünün % 46’sını ormanlar, % 35’ini tarımsal alanlar, % 7’sini çayırlar ve meralar, % 12’sini de kültüre elverişsiz alanlar ve yerleşim merkezleri kaplamaktadır.Bartın’ın bitki örtüsünde geniş yer tutan ormanlar genellikle yayvan ve iğne yapraklı ağaçlardan oluşur. Sahil boyunca 600 m. yüksekliğe kadar olan alanın karakteristik ağaçları; Meşe, Kayın ve Gürgen’dir. Sahilden içeride ve 1500 m. den yüksek kesimlerde; Kayın, Kestane, Köknar ve Çam türleri, sahil şeridinde de Ceviz, Kestane ve Fındık plantasyonları yaygındır.
Bartın Yaban Hayatı
Bartın’ın Faunasını; çift yaşamlılar, sürüngenler, memeliler ve kuşlar oluşturur
Bartın İklimi
Bartın’da yazları sıcak, kışları serin geçen Ilıman Deniz İklimi (Karadeniz İklimi) hüküm sürmektedir. Denize yakınlığı ve pek yüksek olmayan dağ sıralarının kıyıya paralel oluşu, genellikle kıyı şeridi üzerinde sıcaklık farklarının azalmasına, nemin artmasına ve balkanlardan gelen hava kütlelerinin etkisine neden olmaktadır.
Türkiye ortalamasının iki katından daha fazla yağış alan ilimizde yıllık yağış tutarı; merkezde 1000 mm3, yüksek kesimlerde 1200 mm3 dür. Nisbi nem oranı %80 düzeyindedir. Rüzgar genelde güneydoğu ve kuzeybatı yönlerinden ortalama 2.4m/sn hızla esmektedir.
Bartın’da en sıcak ay; ortalama 23C0 sıcaklık ile Temmuz, en soğuk ay; ortalama 4.2C0 sıcaklık ile Aralık’tır. Toplam açık günler sayısı; 225, yağışlı günler sayısı; 125 ve karla örtülü günler sayısı; 15’dir.
Bartın İlçeleri ve Beldeleri
AMASRA
Amasra Tarihi ve Coğrafi Yapı
Amasra, Karadeniz bölgesinin batısında, Bartın İline bağlı bir İlçedir. Amasra’nın SESAMOS adı ile ilk kuruluşu M.Ö. 12. yüzyılda Fenikelilerin kıyılar boyunca koloniler kurması ile görülmektedir. Doğal limanların bulunması nedeniyle burada üstlenen Fenikeli gemiciler uzun süre ticari etkinlikler göstermişlerdir. Daha sonra Miletoslular, Kimerler, Lidyalılar, Makedonyalılar tarafından idare edilen Amasra’nın yeni baştan kurulması ve büyük kent görünüşü alması Prenses Amastrist zamanında olmuştur. Prensesin öldürülmesinden sonra sık sık el değiştiren şehri Romalılar, Bizanslılar ve Cenovalılar ellerinde tuttuktan sonra Fatih Sultan Mehmet 1460 yılında savaşmadan şehri teslim alarak Osmanlı topraklarına katmıştır.
Amasra, Karadeniz kıyı dağlarının dik yamaçlarının eteğinde 5 küçük adanın dördünün zamanla birleşmesiyle meydana gelmiş küçük bir düzlükte ve bu düzlüğün devamı olan tepeler ve eteklerinde kurulmuştur. Kuzeyinde Karadeniz. Güney ve güneybatısında Bartın İli, doğusunda Kurucaşile ile çevrili bir yarımada üzerindedir. Karadeniz kıyılarına özgü her mevsimi yağışlı orta kuşak iklimi hüküm sürmektedir.
Amasra halkı geçimini genel olarak T.T.K.ya bağlı Amasra Taşkömürleri İşletmesinde çalışarak temin eder. Ayrıca turizm, tarım (seracılık), hayvancılık ve balıkçılık başlıca gelir kaynakları olup; halkın önemli bir kısmı emekliye ayrılmış vatandaşlardan oluşmaktadır.
Arazi ve İklim Koşulları
Amasra, Karadeniz Bölgesinin Batı Karadeniz Bölümünde bulunan Bartın iline bağlı bir ilçedir. Coğrafi Koordinatları 41° 45′ 2” Kuzey Enlemi ve 32° 1′ 49” Doğu Boylamıdır. Kuzeyinde Karadeniz, güney ve batısında Bartın, doğusunda Kurucaşile ilçesi bulunmaktadır.
Amasra”nın eteklerinde kurulduğu Küre Dağları denize paralel uzanmaktadır ve 250 km uzunluğundadır. Bu dağlar 3. Jeolojik Zamanda oluşan Alp-Himalaya sisteminin bir parçasıdır. Kıvrım dağlar olup karstik bir yapıya sahiptir. Karstik yapı kalınlığı kimi yerlerde 1000m, kimi yerlerde 200 m kadardır. Karstik alanlar zaman içerisinde aşınıma uğrayarak mağara gibi oluşumlar meydana gelmiştir.
Kültür ve Turizm
Amasra, Karadeniz’in incisi olarak tanınır. Doyumsuz bir doğa güzelliği ve geçmişi yaşayan tarihi kalıntıları ile adeta bir cennettir. Turizmin ciddiye alındığı tarih 1960-1970 yılları arasındadır. Turizmin canlanmaya başladığı tarih 1940 yıllarıdır. 1930′lu yıllarda hasır işleri, şimşir çırpıntılarından sepetler, mısır soymuğundan koltuk takımları, şapkalar, sepetler yapılmış, 1934-1938 yılları arasında sergiler, müsamereler ve konferanslar düzenlenmiştir. Halen mısır soymuğundan örülen zincirlerle sepetler, şapkalar, terlikler koltuk ve sehpa takımları ile çeşitli süs eşyaları yapılmaktadır. Yapılan el işleri dükkanlarda satışa sunulmaktadır.
Son yıllarda otel ve pansiyonculuğun yanında ev pansiyonculuğunda da artış görülmektedir. Amasra’ya gelen turistlerin kalabileceği İlçe merkezinde 23, Çakraz’da 11 olmak üzere toplam 34 adet otel, ilçe merkezinde kayıtlı 20 adet ve köylerde 3 adet olmak üzere toplam 23 adet pansiyon bulunmaktadır. 818 oda ve 2060 yatak kapasitesi mevcuttur. Ayrıca İlçedeki çeşitli balık restorantları ve kafeteryalar gelen yerli ve yabancı turistlere hizmet vermektedir.
İlçe merkezinin iskeletini meydana getiren adalar Boztepe, Zindan, Küçük Ada ve Tekke Tepesi adını taşır. Büyük Ada ya da Tavşan Adası diye anılan ada birleşerek bir yarımada oluşturan dört adadan ayrıdır.
İnebolu-Karadeniz Ereğlisi arasında, karstik yapının alt katmanlarında 1. Jeolojik Zamanda oluşmuş taşkömürü yatakları bulunmaktadır. Amasra Türkiye”nin tek Taş Kömürü Havzası olan bu havza üzerinde bulunmaktadır.
Amasra ilçe merkezi; Tekke Tepesi, Küçük Ada, Boztepe ve Zindan adalarının dağ eteklerindeki alüvyal alana bağlanmasıyla oluşmuş bir yarımadadır. Tombolo karakteri taşıyan bu oluşumda bugün Kum Mahallesi olarak adlandırılan bölüm karayla bağlantıyı sağlayan kıyı okudur. Bu okun doğu ve batısında iki doğal koy bulunmaktadır. Batıdaki küçük liman, doğudaki büyük liman olarak adlandırılmıştır. Adalardan yalnızca Büyük Ada (Tavşan Adası) ada karakterini korumuştur.
Amasra ve çevresinde dağlar denize paralel uzandıkları için kumsal vb. oluşumları azdır ve falezlere (Yalıyar) rastlanmaktadır. Deniz karadan itibaren kısa mesafeden derinleşir.
Amasra’da Karadeniz kıyılarına özgü her mevsim yağışlı orta kuşak iklimi görülür. Yıllık sıcaklık farkları azdır. Yazları serin, kışları ılık geçer. En yağışlı mevsim sonbahardır. En soğuk ay Şubat, en sıcak ay Ağustos”tur. Bir yılın 250 günü tamamen açık veya parçalı bulutlu,115 günü çok bulutlu ve yağışlı geçmektedir. Ortalama bağıl nem oranı % 72,3 tür. Hakim rüzgar Poyraz olup, Yıldız, Karayel ve Lodos rüzgarlarına da açıktır. Deniz suyu sıcaklığı yaz aylarında ortalama 20,8 derecedir.
Tarihi ve Turistik Yerler
Amasra Bedesteni, Antik Tiyatro, Akropol, Necropol, Yeraltı Çarşısı, İlkçağ Opus Revincium Rıhtımlar ve Dalgakıranlar, Bizans Dönemine ait Yıkık Kilise, Amasra Kalesi, Amasra’da Osmanlı hamamı kalıntıları, Amasra’da Bizans dönemine ait Kemere Köprü, Yeraltı Galerileri, Amasra Büyüktepe (İnziva) Mağarası, dünyada tek olan Roma dönemine ait Kuşkayası Anıtı, Kale ve üzerindeki armalar, Kilise (Fatih Camii), Chapel (Kültür Evi), Oyma Mağaralar ve Bedesten kalıntıları antik kentin görünen yüzleridir. 5000 kişilik Tiyatro, Forum, Şeref yolu, Yeraltı Çarşısı, akropol ve nekropol gibi bölümler toprak altındadır.
Tarım ve Hayvancılık
Coğrafi Özellikler: Amasra ilçesi genel olarak engebeli bir arazi yapısına sahiptir. Bu durum makineli tarım yapılmasını engellediği için özellikle tarla tarımını olumsuz yönde etkilemektedir. Sonuçta birim alandan alınan verim düşmekte ve maliyet artmaktadır. Eskiden hayvan işgücü kullanılarak ailenin gereksinimini karşılamaya yönelik olarak yapılan tarla tarımı giderek gerilemeye başlamıştır. Bu alanlara traktör de sokulamadığı için boş kalmakta, kendiliğinden yetişen otlardan hayvan yiyeceği olarak yararlanılmaya çalışılmaktadır. Karadeniz Bölgesinin ve dolayısıyla Amasra’nın geleneksel ürünlerinden olan mısır bitkisi de bu durumdan etkilenmiştir.
Göç Olgusu: Son yıllarda giderek artan göç ile mevcut tarım arazilerinin kullanımı da yıldan yıla azalmakta, göç eden ailelerin tarlalarının büyük bir kısmı boş kalmaktadır. 2000 yılı nüfus sayımına göre 16.122 olan İlçe geneli nüfusu, 2007 nüfus sayımına göre 15.199 olarak gerçekleşmiş ve göç oranı yaklaşık % 5,73’e tekabül etmiştir.
Turizmden Elde Edilen Gelir: İlçe merkezindeki nüfusun önemli bir bölümü ve sahil şeridindeki köylerde yaşayan insanların bir bölümü ev pansiyonculuğu, otelcilik ve turizme yönelik işletmecilik yoluyla ana geçim kaynağı olarak turizmi benimsemişlerdir. Turizmden yeterli gelir sağlayan bu insanlar, tarım ve hayvancılığı benimsememektedirler.
Arazi Kullanımı: İlçemizde yapılan bitkisel üretimler tarla, sebze ve meyve üretimi olarak üç ana grupta toplamak mümkündür.
Hayvancılık
Amasra İlçesinde hayvancılık küçük aile işletmeciliği biçiminde; birkaç baş hayvan beslenen bir yapı göstermektedir. Yetiştirilen hayvanların büyük bir kısmı verimleri düşük yerli ırk veya melez hayvanlardır. Ayrıca hayvan beslemek için gerekli kaba yem açığı da oldukça fazladır. Yeterli çayır-mera alanları yoktur. Diğer yandan elde edilen ürünü pazarlama zorluğu da bulunmaktadır. Bu da hayvancılığın aile gereksinimini karşılamaya yönelik olmasına neden olmuştur. Ancak son dönemlerde süt toplama merkezlerinin kurulması ve böylece sütün pazarlanmaya başlanması ve İlimizde mevcut 5 Adet Süt İşletmesinin bulunması, süt teşviki gibi faktörler Süt Sığırcılığına yönelimi arttırmıştır.
Mısır Silajına artan ilgi ve böylece hayvan beslemede ucuz bir kaynağı olması da hayvanların daha iyi beslenmesini sağlamaya başlamış ve hayvan başına verimi arttırmıştır.
KURUCAŞİLE
Tarihi ve Coğrafi Yapısı
3.000 yıllık bir tarihi olan ilçenin, ilkçağda Fenikeliler başta olmak üzere, Miletos’lu ve Megaralı gemiciler tarafından kurulan Kromna adında bir site olduğu çeşitli kaynaklarda belirtilmektedir. Roma, Bizans ve Ceneviz hakimiyetinden sonra yörede görülen ilk Türk komutanı Kutalmışoğlu Süleyman Bey’in komutasındaki Kara Tiğin’dir. Yıldırım Bayezid 1395’te bu bölgeyi Candaroğullarından alarak Osmanlı hakimiyetine katmıştır.
Kurucaşile ilçesi Batı Karadeniz Bölgesinde Bartın iline 52 km. uzaklıktadır. Kuzeyinde Karadeniz, güneyinde Bartın, doğusunda Cide ve batısında Amasra ilçeleri bulunmaktadır. İlçenin rakımı deniz seviyesinden 1500 metreye kadar çıkmaktadır. İlçenin güneyi Küre dağlarının bir uzantısı olan Karadağ, Kayaardı ve Karsaduran dağları ile çevrilidir. 159 km2’lik yüzölçümünün %40’ı ormanlarla çevrili olan ilçede tarım alanı yok denecek kadar azdır. İlçede tipik Karadeniz iklimi hakim bulunmaktadır. Buna göre kışları soğuk ve yağışlı yazları ise ılık ve yağışlı geçmektedir.
ULUS
Tarihi ve Coğrafi Yapısı
Ulus’un tarihinin M.Ö.3000 yıllarına kadar dayandığı kabul edilmektedir. M.Ö.800 ile 2000 yılları arasında bölgeye önce Doğudan, sonra Batıdan akınlar ve göçler olmuş, Hititler ile Çağdaş Gasgolar uzun süre bu bölgede barınmışlardır. Anadolu Selçukluları zamanında Ulus Candaroğlu Beyliğinin sınırları içinde kalmıştır.
Osmanlılar zamanında ilçe küçük bir yerleşim merkezi olarak kalmış, herhangi bir ticari, siyasi ve askeri olaya sahne olmamıştır. İlçenin isminin “üleşmek” mastarından türeme ve ilk biçimi “ülüş” olup Moğolca’ya “ULUS” şeklinde geçerek içinde yaşayan insanlarla birlikte Ülkenin bir şehzadeye verilen bölümü anlamına geldiğini ifade etmektedir.
Ulus, Safranbolu İlçesine bağlı nahiye durumunda iken 8 Ağustos 1944 yılında İlçe olması nedeni ile Zonguldak İline bağlanmıştır. 28 Ağustos 1991 gün ve 3760 sayılı Kanunla Bartın İlçesinin İl olması üzerine Ulus, Bartın İline bağlanmıştır.
İlçe genelde engebeli araziye sahiptir. Bölgenin esas bitki örtüsü ormandır. Denizden ortalama yüksekliği 200 metre olup, yüzölçümü 713 km2 dir.
Ulaştırma: İlçenin tek ulaşımı kara yolu ile sağlanmaktadır. İlçe Bartın’a 35 km uzaklıktadır. Bartın-Karabük devlet yoluna 10 km’lik bir yol ile bu yol üzerinde bulunan Abdipaşa Beldesinde bağlanmaktadır. Köylerin tamamının yolu bulunmaktadır. İlçemiz karayolları ağında 14 km. Devlet Karayolu, 85 km.si İl yolu olmak üzere toplam 99 km. Asfalt, Köy yolları olarak 78 km. Asfalt 541 km. Stabilize ve 14 km. Tesviye olmak üzere 633 km. köy yolu mevcuttur.
Turizm
İlçemiz Drahna grubunu kapsayan köylerimizin de içinde bulunduğu alanlar 7 Temmuz 2000 tarih ve 24102 sayılı Resmi Gazetede Küre Dağları Milli Parkı olarak ilan edilmiştir.
İlçemiz sınırları içerisinde bulunan Ulukaya Şelalesi, Uluyayla ve ilçe merkezinde bulunan Kocagöz Konağı turizm açısından yerli ve yabancıların ilçemizde en çok ziyaret ettiği yer ve alanlardır.
Küre Dağları Milli Parkı
Küre Dağları, görselliği ve doğal zenginlikleri açısından Türkiye’nin sahip olduğu en önemli doğal alanlardandır. Ormanların doğallığı ve yaşlığı, alanın büyüklüğü, zengin biyolojik çeşitliliği, bünyesinde barındırdığı av ve yaban hayatının zenginliği ile tanınan Küre Dağları; Dünya Koruma Vakfının (WWF-Int) belirlediği Avrupa’nın acil korunması gereken yüz orman alanından birisi ve Türkiye’nin “Dünyaya armağanı” olarak uluslar arası kamuoyuna sunulmuştur.
Sağlık
Bartın İl genelinde; 4 hastanede 457 yatak mevcut olup, yatak işgal oranı % 47,3 tür.
Aile Hekimliği uygulaması ilimizde 01 Kasım 2007 tarihinde başlamıştır. (72 Aile Hekimliği, 2 Toplum Sağlığı Merkezi).
İl’de 67 Eczane, 14 adet 112 acil istasyonu (Merkez ilçe 10 diğer ilçelerde 4 adet), 2 adet özel tıp merkezi, 4 adet özel muayenehane vardır (16 Adet Diş Muayenehanesi).
1. Basamak sağlık kuruluşlarında 1.025.348 muayene yapılmıştır.
Sağlık Müdürlüğü 135 çalışanı ile sağlık hizmeti vermektedir.
Yataklı tedavi kurumlarında toplam 545.666 hastaya poliklinik hizmeti verilmiştir.
Hastanelerimizde 16.090 kişi yatmış, 883 hasta ölmüş, 15.375 hastanın tedavisi yapılarak taburcu edilmiştir.
Hastanelerimizde, 120 A grubu, 1.191 B grubu, 1.657 C grubu, 1.395 D grubu, 110 E grubu, 1.493 D Grubu Günübirlik, 4.346 E Grubu Günübirlik, 330 diğer günübirlik olmak üzere toplam 10.642 ameliyat gerçekleştirilmiştir.
Kaynak : Bartın Valiliği, İl Brifingi, Şubat 2021.
Eğitim
Bartın il genelinde 160 okul, 1836 derslik, 2297 öğretmen, ve 29,206 öğrenci bulunmaktadır. Derslik başına 16 öğrenci düşmekte ve öğretmen başına 13 öğrenci düşmektedir.
2020–2021 öğretim yılı itibariyle ortaöğretimde il genelinde 833 öğretmen ile 9.634 öğrencimiz vardır. Derslik başına 19 öğrenci, öğretmen başına ise 11 öğrenci düşmektedir.
2020–2021 Öğretim yılı itibariyle İl geneli Teknik Meslek Liselerinde 571 öğretmen ile 5.751 öğrenci vardır. Derslik başına 16 öğrenci, öğretmen başına ise 10 öğrenci düşmektedir.
2020–2021 Öğretim yılı itibariyle il geneli genel liselerde 262 öğretmen ile 3.883 öğrenci vardır. Derslik başına 26 öğrenci, öğretmen başına ise 15 öğrenci düşmektedir.
Kaynak : Bartın Valiliği, İl Brifingi, Şubat 2021.
Üniversite
5765 sayılı ve 22.05.2008 tarihli kanunla kurulan Bartın Üniversitesi bünyesinde; 9 Fakülte, 3 Enstitü, 1 Yüksekokul, 3 Meslek Yüksekokulu ile 13 Araştırma ve Uygulama Merkezi bulunmaktadır. Üniversite merkez kampüsü şehir merkezine 10 km uzaklıkta olup 95.224,00 m²’lik kampüs alanı mevcuttur. Yeni Kutlubey Kampüs alanı 1.090.699,72 m²’dir.2020-2021 Akademik yılında personel sayısı 625’ü akademik ve 267’u idari ve 152’u sürekli olmak üzere toplam 1.044’dur.
2020-2021 Akademik yılında 11.584 öğrenci öğrenim görmektedir.
Bartın Üniversitesi Yeni Kampüs Alanı
Üniversitenin yeni kampüs alanı merkez ilçeye bağlı Kutlubeyyazıcılar Köyü ile Esenyurt Köyü sınırları içerisinde yer alan toplam 1.090.699,72 m² alan üzerinde kurulmaktadır.
Bartın Kredi ve Yurtlar Kurumu Öğrenci Yurtları
İlimizde Kredi ve Yurtlar Kurumuna bağlı 4 öğrenci yurdunda 2.474 Kız ve 710 Erkek olmak üzere toplamda 3.184 öğrenci barınmaktadır.
Kaynak : Bartın Valiliği, İl Brifingi, Şubat 2021.
Kültür ve Turizm
Bartın, 3000 yıllık geçmişinden günümüze taşıdığı seçkin tarihi, kültürel ve folklorik değerleri ile olağanüstü güzellikler sergileyen doğal turizm kaynaklarıyla önemli bir cazibeye sahiptir.
Tarihi “Paphlagonia” bölgesindeki antik kentlerden Sesamos (Amasra), Kromna (Kurucaşile) ve Erythinoi (Çakraz) Bartın sınırları içindedir. Antik değerlerin en fazla görüldüğü antik kent Amasra’dır. Günümüzde, Bartın turizminde ilk akla gelen; Kültür ve deniz turizmidir. Kültür turizminde; özellikle Amasra’daki antik varlıklar, Deniz turizminde ise; son yıllarda ilgi çeken ve yoğunluk yaşayan İnkumu, Amasra ve Çakraz önemli turistik değerlerdir.
Bartın, halk kültürünün vazgeçilmez öğeleri açısından seçkin bir yere sahiptir. Yöre insanı, toplumsal değişimden etkilenmekle birlikte gelenek ve göreneklerini, halk oyunları ve müziğini, giyimini, el sanatlarını, mutfak kültürünü ve yöresel şiveyi günümüze taşımasını bilmiştir. Bu folklorik değerleri; dostluk ve sevecenlik, dayanışma, mizah ve eğlenceyle, kısaca; özgün yaşamıyla bütünleştirmiştir. Gelenek ve göreneklerin en çarpıcı örnekleri, Garıla Pazarı ile uzun yıllar anılarda yaşayıp dilden dile dolaşan Bartın düğünleri ve topluca kutlanan Dini Bayramlarda görülür.
İnanışlar, gemi atması töreni, yöresel giyim-kuşam, el işlemeleri, telkırma, dokumacılık, ağaç oymacılığı ( çekicilik ), gemi yapımcılığı, taş sac yapımı, yöre mutfağı, yerel etkinlikler ve kutlama günleri gibi aktiviteler ve sosyal ögeler Bartın canlı kültür hayatının vazgeçilmez parçalarıdır.
Kültür Turizmi
Amasra’da; Müze, Kale, Kuşkayası Yol Anıtı, Yeraltı Galerisi ve Kiliseler (Fatih Camii ve Sanat Evi) ile Roma Meclis Sarayı (Bedesten) kalıntıları,
Merkez ilçede; Aya Nikolas Kilisesi (Kültür Evi), Höyükler ile Osmanlı dönemi eserlerinden Camiler, Köprüler, Hanlar, Hamam ve Ahşap Bartın Evleri,
Kurucaşile’de; Kromna kenti kalıntıları olan Tekkeönü kalesi, Mahzen ve Galeri ile Yedikuyular,
Ayrıca; Folklorik değerler ve Yöre mutfağı, Geleneksel El Sanatlarından 400 yıllık bir geleneği yansıtan Ahşap Yat ve Tekne yapımcılığı, Amasra’da Ağaç işleri (Oymacılık- Süsleme) ve Merkezde Tel Kırma ürünleri.
Deniz Turizmi
İnkumu, Amasra ve Çakraz plajları,
Günübirlikçiler için; Kızılkum, Mugada, Hatipler, Güzelcehisar, Göçkün, Akkonak, Çambu, Karaman, Tekkeönü, Kurucaşile ve Kapısuyu plajları.
Doğa Turizmi
Küre Dağları Milli Parkı, Yaylalar (Uluyayla, Gezen ve Ardıç yaylaları), Gezi Alanları (Şelaleler ve Trekking Alanları), Gürcüoluk Mağarası, Güzelcehisar Lav Sütunları, Sportif Turizm Alanları
Kültürel ve Folklorik Değerler
Bartın sınırları içindeki Sesamos (Amasra), Kromna (Kurucaşile) ve Erythinoi (Çakraz) tarihi “Paphlagonia” bölgesindeki önemli antik kentlerdendir. Amasra, antik değerlerin en fazla görüldüğü kenttir.
Bartın merkezinde; Kemal Samancıoğlu Etnografya Müzesi,700 civarında etnografik eser barındırmaktadır. Fırınlı Kalesi, Çeştepe Höyüğü, Manastırtepe Tümülüsü, Manastırtepe Nekropolu,Deveciler Tümülüsü, Sivritepe Tümülüsü, Durnuk Kaya Mezarları, Güzelcehisar Lav Sütunları ve Kale kalıntıları, Halilbey, İbrahim Paşa, Hacı Mehmet, İkramiye ve Şadırvanlı Camileri, Eski Kilise (Kültür Evi), Taşhan ve Okurhan, Kemer ve Orduyeri Köprüleri, Şadırvan, Osmanlı Hamamı, Kütüphane Binası, İstiklal İlkokulu Binası, Belediye Binası ve Kırtepe Çeşmesi önemli tarihi değerlerdir
Amasra ilçesinde; Ön Asya’da tek olan Kuşkayası Yol Anıtı, Amasra Kalesi; giriş kapısı, sur ve teras duvarları ile toplam 12 adet kale burcu, Kale üzerindeki armalar, Kilise (Fatih Camii), Chapel (Kültür Evi), Yeraltı Galerileri, Oyma Mağaralar ve Bedesten kalıntıları, akropol ve nekropol, Boztepe Mahallesi ve Ada Kütlesi, Kaleiçi Mahallesi, Bedesten Mevkii, Tavşan Adası, Tekketepe Mevkii,Direklikaya, Küçük Liman Antik Rıhtım ve Nekropol Alanı, Sanat Evi (Küçük Kilise), Tavşan Adası, Manastır Kalıntısı, Boztepe Mabet Kalıntısı, Roma Dönemi Köprüsü ve Su Kemeri, Şehir Hamamı, Kaymakamlık Lojmanı ve Bahriye Mektebi (Müze Binası), antik kentin görünen yüzleridir. Tiyatro (5000 kişilik), Forum, Şeref yolu, Yeraltı Çarşısı, akropol ve nekropol gibi bölümler toprak altındadır.
Kurucaşile ilçesinde: Tekkeönü kalesi ve kale içindeki Hisarkale Mahzeni, Ulus ilçesinde; Hasandede Türbesi, Şimşirli Baba Camii ile Mirzaşah (Ağa Köyü), Karahasan ve Kırktepeler (Abdipaşa) Höyükleri ile Bartın Merkezi, Amasra ve Ulus’taki sivil mimari örneklerinden Bartın Evi (Tescilli konut) önemli tarihi değerlerdir.
Doğal Değerler
Bartın, doğanın armağanı olağanüstü güzellikte ve zengin doğal değerlere sahiptir. Dünya Doğayı Koruma Vakfı’nın “Dünyadaki 100, Ülkemizdeki 9 Sıcak Noktadan Birisi” olarak nitelendirdiği Küre Dağları Milli Parkı; kültürel ve folklorik özellikleri, büyüleyici doğal peyzaj, biyolojik çeşitlilik ve zengin yaban hayatı gibi görülmeğe değer öğeleri eşsiz bir manzara bütünlüğü içinde sergilemektedir.
İlimizde, birbirinden ilginç ekolojik değerler doğa turizminde birçok aktiviteye olanak sağlamaktadır. Görünümleri son derece güzel ve renkli doğal oluşumlarıyla Gürcüoluk Mağarası, 80 milyon yıllık doğal anıt niteliğindeki Güzelcehisar lav sütunları, doğa harikası yaylalar ile nitelikli peyzaj değerlere (şelale ve kanyonlar) sahip dağ ve doğa gezi alanları, doğa turizminde öne çıkmakta ve Bartın’ı bölgenin cazibe merkezi konumuna taşımaktadır. Ayrıca; yat ve suüstü sporlarına olanak sağlayan ırmak ile doğa sporları parkurları, foto safari ve kuş gözlemciliği gibi sportif aktiviteler, diğer önemli turizm faaliyetlerdir.Deniz turizmi içinde değerlendirilebilecek 59 km.lik kıyı kesiminde çoğu bakir olan plajlar; deniz- güneş-kum turizmi yanında yat ve su sporları için de önemli aktivite alanlarıdır.
Değerlendirilebilir Kaynaklar
Kültür Turizmi: Tarihi Paphlagonia bölgesinde en eski yerleşim merkezlerinden olan ve özellikle ülke ölçeğinde köklü bir turizm geleneği bulunan Amasra‘da, turizmde yeterli düzeyde kullanılamayan mevcut kaynaklar ile henüz açığa çıkarılamayan zengin antik değerler; Bartın genelinde Osmanlı Evleri, El Sanatları (Ahşap Yat ve Tekne, Hediyelik Eşya, Tel Kırma vb.) ve diğer folklorik özellikler kültür turizminde değerlendirilebilecek kaynaklardır.
Deniz Turizmi: Bartın’ın olağanüstü güzellikler sergileyen kıyı kesiminde henüz bakir durumda bulunan ve günübirlik kullanıma açık plajların daha aktif kullanımına yönelik olarak sosyal donatı ihtiyaçlarının giderilmesi ve konaklama tesisleri yatırımlarının teşviki gerekmektedir.
Irmak Turizmi: İlimizde Bartın ırmağı; gerek debisi ve akış hızı ve gerekse çevresindeki doğal peyzaj ile önemli bir kaynaktır. ALTINIRMAK- GÜMÜŞ DENİZ TURLARI’nın başlangıç noktası olup, su bisikleti ve sandal gezileri ile kürek yarışları gibi aktivitelere olanak sağlamaktadır.
Yayla Turizmi: Bartın‘da; Uluyayla, Ardıç ve Gezen yaylaları olağanüstü güzellikler sergilemektedir.
Kış Turizmi: Yayla turizminde değerlendirilebilecek Uluyayla, Ardıç ve Gezen yaylaları, aynı zamanda kış turizmi için de önemli bir potansiyeldir.
Dağ Ve Doğa Turizmi: Kastamonu – Bartın Küre Dağları Milli Parkı; doğal potansiyeliyle önemli bir cazibe merkezidir. Ayrıca ilimiz; şelale, kanyon ve birbirinden ilginç peyzaj değerleriyle beğenilen Gezi Alanlarına sahiptir.
Çadır Ve Karavan Turizmi: İlimizde, yaylalar ve bakir koyların bulunduğu sahil kesimi doğal güzellikler içinde Çadır ve Karavan Kampı için ideal ortamlar sunmaktadır.
Çiftlik Turizmi: İlin iç kesimlerinde ve özellikle yaylalara yakın alanlarda yer alan köyler, Çiftlik Turizmi yatırımları için ideal özellikler taşımaktadır.
Mağara Turizmi: İlimizde, varlığı bilinen yaklaşık 100 adet mağaradan birçoğu turizmde değerlendirilebilecek niteliktedir. Bu mağaralarla ilgili gerekli araştırmaların yapılması gerekmektedir.
Av Turizmi: Bartın, Kara avcılığına uygun alanlarıyla beğenilmektedir.
Yat Turizmi: Bartın’da, Bartın ırmağı (Yalı mevkii), Amasra Antikliman ve Balıkçı Barınakları; yat turizminde değerlendirilebilecek özellikler taşımaktadır.
Kongre Turizmi: “Ülkemizde turizmin başladığı yer” olarak bilinen Amasra; son yıllarda Kongreler için Üniversitelerimizden yoğun talepler almaktadır. Bartın ve özellikle Amasra’da Kongre salonları ihtiyacı bulunmaktadır. İlimiz; kültürel ve doğal potansiyeliyle yaşadığı turizm hareketliliğini, yakın bir gelecekte bu tür organizasyonları gerçekleştirerek daha da artıracaktır.
Tescilli Kültürel ve Doğal Varlıklar
Arkeolojik Sit Alanları.
Bartın Merkez İlçe:
- Fırınlı Kalesi (Fırınlı Köyü)
- Çeştepe Höyüğü (Çeştepe Köyü)
- Karasu Höyüğü (Karasu Köyü)
- Manastırtepe Tümülüsü 1. ve 3. derece (Akgöz ve Kocareis Köyleri – Durnuk Mevkii)
- Durnuk Kaya Mezarları 1.derece (3 Adet) (Durnuk Mevkii)
- Manastırtepe Nekropol Alanı 1. derece (Durnuk Mevkii)
- Deveciler Tümülüsü 1. derece (Kayadibi Çavuş Köyü)
- Sivritepe Tümülüsü (Kayadibi Köyü, Çavuş İlit Sivritepe Mevkii)
- Güzelcehisar Suuçuran Mevkii 1. derece)
- Arıt Kaya Odaları ve Su Sarnıcı (Ceneviz, M.S.13. yy. – Arıt Dağı üzerinde)
Amasra İlçesi:
- Boztepe Ada Kütlesinin üst kısmı 1. derece
- Boztepe Mahallesi, 3. derece
- Kaleiçi Mahallesi, 3. derece
- Bedesten Mevkii, 3. derece
- Tavşan Adası 1. derece
- Tekketepe Mevkii 3. derece
- Nekropol Alanı (T.T.K Lojmanları altı – Amasra Mezarlığı sınırına kadar) 3. derece
- Direklikaya 3. derece
- Küçük Liman Antik Rıhtım 2. derece
- Belediye Lojmanlarının bulunduğu alan 2. derece
- Günümüz Mezarlığı T.T.K. girişine kadar 2. derece
- T.T.K. hizmet binalarının bulunduğu alan bedestene kadar 3. derece
Kentsel Sit Alanları
Bartın Kent merkezi: İtfaiye binasından Kemerköprüye kadar olan alan (Orta Mahalle, Kırtepe Mahallesi, Demirciler Mahallesi, Kemerköprü Mahallesi).
Doğal Sit Alanları:
Bartın Merkez İlçe: Kent merkezi -Irmak kenarı boyunca ( iki kenardan 50’şer metre) 1. derece, Güzelcehisar Köyü Suuçuran Mevkii ile Güzelcehisar Burnu arasındaki kıyı bandı 1.derece
Amasra İlçesi: Tavşan Adası 1. Derece, Boztepe ada kütlesinin üst kısmı 1. Derece, Çakraz Göçkündemirci Köyü kıyı şeridi ve köy yerleşmesinin 1 km kuzeyinde Yalı Mevkiindeki koy 1. Derece, Çakraz Bozköy kıyı şeridi 1. Derece, Çakrazşeyhler Köyü kıyı şeridi 2. Derece, Gürcüoluk Mağarası
Ulus İlçesi: Ulukaya Köyü Ulukaya Şelalesi 1. Derece, Hasandede Türbesi çevresi 1. Derece
Taşınmaz Kültür Varlıkları (Tekyapı Ölçeğinde)
Bartın Merkez İlçe
Dinsel ve Kültürel Yapılar: Halilbey Cami (Yukarı), İbrahim Paşa Cami (Orta), Merkez Cami (Aşağı), Hacı Mehmet Camii, İkramiye Camii, Taş Han, Dervişoğlu Hanı (Okur Han), Eski Kilise (Kültür Evi), İlkokul Binası (İstiklal), Kütüphane Binası, Belediye Binası, Şadırvan, Hamam, Çeşme, Orduyeri Köprüsü, Kemer Köprü, Ulupıınar Değirmeni-Abdipaşa
Sivil Mimarlık Örnekleri: Bartın Merkez ilçe sınırları içinde 258 adet tescilli Ahşap konut bulunmaktadır.
Amasra İlçesi.
Askeri Yapılar: Sit kapsamındaki Askeri yapı, Amasra kalesidir.
Boztepe Mahallesi Sormagir bölümünde; doğu, kuzeydoğu ve güney sur ve teras duvarları, duvar kalıntıları, 12 adet kale burcu,
Zindan Mahallesindeki Zindan bölümünde; kuzey sur duvarları, hisardibi, iç ve dış kale sur duvarları, duvar kalıntısı ve kapı ile dış kale surları üzerinde kale burcu.
Dinsel ve Kültürel Yapılar: Manastır Kalıntısı (Tavşan Adası), Mabet Kalıntısı (Boztepe Mahallesi), Kilise Yapı Kalıntısı (Boztepe Mah.), Kaymakamlık Lojmanı (Zindan Mahallesi), Fatih Camii (Eski Kilise- Zindan Mahallesi), Kültür ve Sanat Evi (Küçük Kilise- Kuledibi), Bahriye Mektebi (Müze Binası), Kemerli Yapı (Bartın Şosesi yakınında), Tiyatro Kalıntısı (Mezarlık içinde), Gymnasium (Bedesten), Roma Dönemi Köprüsü (Bedesten Mevkii), Roma Dönemi Su Kemeri (Cevizlik Vadisi), Kuşkayası Yol Anıtı (Askersuyu Mevkii), Şehir Hamamı (Kum Mah), Hamam (İskele Cad. Hamam Sk.)
Sivil Mimarlık Örnekleri: Amasra ilçesinde 13 adet tescilli Ahşap ve Taş yapı bina bulunmaktadır.
Kurucaşile İlçesi.
Askeri, Dinsel ve Kültürel Yapılar: Tekkeönü Köyü, Ceneviz kalesi kalıntıları, Tekkeönü Köyü, kale içinden denize kadar uzanan dehliz ve kayakuyuları (7 adet)
Ulus İlçesi.
Sivil Mimarlık Örnekleri: Bartın’dakilerle eşzamanlı ve benzerlik taşıyan 12 adet tescilli Ahşap konut bulunmaktadır
Kocagöz Konağı (İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü’nce Restorasyonuna başlanmış, 2007 yılında Restorasyonu tamamlanmak ve Etnografya Müzesi ve El Sanatları İşleme Merkezi olarak hizmete açılmak üzere Ulus Kaymakamlığı’na devredilmiştir.)
Dinsel ve Kültürel Yapılar: Hasandede Türbesi – Camii /Ulus-Merkez, Şimşirli Baba Camii, yanındaki Şimşirli Baba’nın mezarı, Tebrizli Şemseddin Efendinin mezarı ve Çeşmesi /Ulus-Kalecik köyü ( Tescil işlemleri sürmektedir.), Ulupınar Değirmeni (Yedi Ocaklı Değirmen)/Abdipaşa -Ulupınar Mahallesi.
Höyükler: Mirzaşah Höyüğü (Ağa Köyü- Mirzaşah Mahallesi, Karahasan Höyüğü (Karahasan Köyü), Kırktepeler Höyüğü (Abdipaşa Kırktepeler mevkii.
Kastamonu – Bartın Küre Dağları Milli Parkı.
Karadeniz Bölgesi’nin batı bölümünde, Küre Dağları üzerinde yer alan Milli Park; Kastamonu ve Bartın illerinde, % 40’ı Bartın sınırları içinde olmak üzere “Tampon Zon”la birlikte toplam 117.787 ha. Alanı kapsamaktadır. 37.000 ha.lık bölümü yerleşim ve kullanıma açılmamış bakir alanlardır.
Ekonomik Durum
Bartın’da Ekonomik yapıyı belirleyen ana unsurlar Madencilik, Sanayi, Tarım, Ticaret, Turizm ve Ormancılıktır. Ayrıca; el işlemeleri, tel kırma, dokumacılık, ağaç oymacılığı ( çekicilik ), gemi yapımcılığı, taş sac yapımı, günümüzden gelen belli başlı el sanatlarıdır.
Temel Geçim Kaynakları
İlimizin iç ve dış ticaretinin başlıca konusunu tarım ve sanayi ürünleri oluşturmaktadır. Başlıca tarım ürünleri; buğday, arpa, mısır ve yulaf, elma, armut, ayva, muşmula, kiraz, erik ceviz, kestane, fındık, şeftali, kızılcık, çilek, kivi, dut, sanayi bitkilerinden; ayçiçeği, soğan, sarımsak, patates ile nohut, fasulye, bakla ve bezelye gibi baklagillerdir. Hayvancılık düşük kapasitelidir. Su ürünleri açısından zengin bir potansiyele sahiptir.
İlimizdeki sanayi tesisleri toprak, plastik, mobilya, makine, konfeksiyon, gıda (konserve, süt ve süt ürünleri, helva, doğal kaynak suyu, defne yaprağı ve çam fıstığı) ve madencilik ve tekstil – konfeksiyon sanayi ağırlıklıdır.
2020 yılı itibariyle Bartın ili ihracat rakamlar 25.705.790 dolar ve ithalat ise 4.593.148 dolardır.
2020 yılı itbiariyle Bartın limanı ihracat 211.281.987 dolar ve ithalat 267.890.179 dolardır.
Sanayi
İlimizde sanayi siciline kayıtlı işyeri sayısı 189’dur. 31.12.2020 tarihi itibariyle 10.175 kişi istihdam edilmektedir. Sektörler itibariyle, sanayi tesislerine bakıldığında en fazla istihdam tekstil ve konfeksiyon sektöründe olup, toplam istihdamın yaklaşık %41,5’i bu sektör tek başına karşılamaktadır. Diğer yandan ilimizde yeni yeni yatırımlara imkân vermek bakımından, altyapısı hazır sanayi parsellerinin üretimine ağırlık verilmektedir. 1/100.000 ölçekli çevre düzeni planında, merkez ilçe sınırları içerisinde 4.000 dekarlık bir alan II. O.S.B. alanı olarak öngörülmektedir.
Organize Sanayi Bölgesi
Bartın Merkez Organize Sanayi alanı 96 hektardır. 77,1 hektar ilave genişleme alanı ile ilgili kamulaştırma çalışmaları son aşamaya gelmiştir. Bölgede halen 30 adet sanayi parseli mevcut olup, 26 sanayi parselinde üretim yapılmaktadır. 2020 yılı itibariyle 30 parsel üzerinde 26 sanayi işletmesi faaliyetini sürdürmekte ve buna mukabil toplam 4.819 kişi istihdam edilmektedir. İlave OSB alanı çalışmalar devam etmekle birlikte Kamulaştırma çalışmalarının %98 tamamlanmıştır. Tevsii-2 alan ile ilgili olarak parselasyon planı ve altyapı projelerinin hazırlanmasına başlanmıştır.
Tarım
İlimizin 668.369 dekar tarım arazisi mevcuttur. Bu arazinin 198.600 dekarı sulamaya elverişlidir. Ancak hali hazırda sulamaya elverişli alanın 86.180 dekarı halk sulaması şeklinde yapılmaktadır. Devletçe sulanan işletme halinde tesis bulunmamaktadır.
Su Kaynakları
Bartın Irmağı, Koca Çayı, Kocanaz Çayı, Ulus Çayı, Kozlu Çayı, Kapısuyu Deresi,Tekkeönü deresi,Ova çayı, İnönü Deresi ve Kışla Deresi dir.
İlde Tarımı Etkileyen Faktörler
Coğrafi Özellikler: Bartın ili genel olarak engebeli bir arazi yapısına sahiptir. Bu durum makineli tarım yapılmasını engellediği için özellikle tarla tarımını olumsuz yönde etkilemektedir.
Tarım Arazilerinin Küçük ve Parçalı Olması: İlin coğrafi yapısının özellikleri nedeniyle küçük, parçalı, dağınık ve sınırlı olan tarım alanları tarımsal üretimi etkilemektedir.
Maden İşçiliğine Bağımlılık: İlimizde maden işçiliği yıllardır belli başlı istihdam alanı ve gelir kaynağı olmuş ve olmaya da devam etmektedir. Maden işçiliği ve buradan elde edilen gelir yeterli görülmüş ve ekonomik anlamda tarım yapma düşüncesi yerine aile gereksinimine yönelik tarım benimsenmiştir.
Bir Çok Ailede Aylık Sabit Gelir Olması: Hemen hemen her aile içinde madende çalışan bir işçi veya emeklisi ya da yurt dışında çalışan bir birey bulunmaktadır. Bu kanallardan aileye maddi gelir sağlanmaktadır. Bu durumda tarımı olumsuz etkileyen faktörlerden biridir.
Göç Olgusu: Yaşanan iç göçe bağlı olarak önümüze çıkan en temel sorun tarımsal üretimdeki genç nüfusun yetersizliğidir. Buna bağlı olarak kırsal nüfus her geçen gün yaşlanmaktadır. Emek yoğun olarak gerçekleştirilen birçok tarımsal aktivitede işletme kapasiteleri düşmektedir.
Ayrıca birlikte çalışma kültürünün azlığı ve girişimcilik ruhunun zayıf olması tarımsal üretimi ve sonraki pazarlama aşamasını olumsuz etkilemektedir.
Tarım Arazisinin Dağılımı
İlimizde bitkisel üretim alanında yetiştiriciliği yapılan ana üretim unsurları olarak fındık, çilek, yem bitkileri, hububat, sebze ve meyve olmak üzere toplam 668.304 dekar ekim alanı bulunmaktadır.
Bitkisel Üretim
Bitkisel üretim yapan işletmelerin büyük bir kısmı küçük aile işletmeleridir. İlimizin temel karakteristik ürünleri arasında silajlık mısır, yonca, fiğ, meyvecilik, fındık, kivi, ahududu, böğürtlen, örtüaltı ve açıkta yazlık-kışlık sebze üretimi yer almaktadır.
İlde Yapılan Örtü Altı/Sera Sebzeciliği
Birim alandan yüksek verim alınmasını sağlayarak küçük alanların değerlendirilmesine olanak veren örtüaltı yetiştiriciliği, aynı zamanda yıl içerisinde düzenli bir işgücü kullanımı sağlaması nedeniyle de ilimizdeki en önemli tarımsal faaliyetlerden birisi haline gelmiştir.
Tarım Alanında Kooperatif Çalışmaları
İlimizde hali hazırda 36 adet Tarımsal Kalkınma, 4 adet Su Ürünleri olmak üzere toplam 40 adet Tarımsal Amaçlı Kooperatif faaliyetine devam etmektedir.
Hayvancılık
Bartın’da hayvansal üretim çoğunlukla küçük aile işletmeciliğine dayalı gerçekleştirilmektedir.
Son yıllarda uygulanan projeler ile il genelindeki saf kültür ırkı hayvan sayısı hayvan varlığı içerisinde % 52’ye, kültür melezi ırkı hayvan sayısı da % 40’a ulaşmıştır.
Hayvan Varlığı
İlimizde 61.753 adet büyükbaş, 6.666 adet küçükbaş, 1.160.415 adet kanatlı, 32.641 adet arılı kovan mevcuttur.
İlimizde Kanatlı Hayvan İşletmeciliği
İl genelinde faaliyet gösteren; 8 adedi yumurta işletmesi (8 kümes halinde), 21 adedi etlik tavuk 1 adedi etlik kaz ve 1 adedi bıldırcın işletmesi (23 kümes) olmak üzere toplam 31 işletmede 42 adet kümes mevcuttur.
Madencilik
Bartın ili, Anadolu Yarımadası’nın kuzeyinde ve Batı Karadeniz coğrafi bölgesinde yer alır. MTA’nın ve Üniversitelerin yaptığı araştırmalara göre; Taş kömürü başta olmak üzere bazı endüstriyel hammadde yatak ve oluşumları ortaya çıkarılmıştır.
Bartın İlinde en önemli madencilik faaliyetleri, bir kamu kurumu olan Türkiye Taşkömürü Kurumu’na bağlı Amasra Taşkömürü İşletme Müessesesi (ATİM) tarafından yapılmaktadır. Amasra Havzasında yaklaşık 621 milyon ton taşkömürü rezervi bulunmaktadır. ATİM, Bartın İli içindeki 49,5 km2 lik alanın, 7,6 km2 lik Amasra–A Sahası’nda üretim ve hazırlık faaliyetlerini sürdürmektedir.
Bartın İlinde Özel Sektör Madenciliği
Amasra Kömür Havzasının Amasra–B olarak adlandırılan bölümü rödovans karşılığı işletilmek üzere 2005 yılında özel sektöre ihale edilmiştir. İhaleyi kazanan HEMA Endüstri Firması 20 yılda 56 milyon ton kömür çıkarmayı ve rödovans bedelini ödemeyi taahhüt ederek 2006 yılında faaliyetlerine başlamıştır. Firma sahanın muhtelif yerlerinde 3 adet kuyu açmış olup yer altı galeri açma çalışmalarına devam etmektedir. Firma Sahanın jeolojik yapısının tam anlamıyla belirlenmesi amacıyla sondaj faaliyetlerine de devam etmektedir.
Hema Firması kömür bünyesinde bulunan metan gazının yeryüzünden emilerek değerlendirilmesi ile de ilgili olarak çalışmalar yapmaktadır. TTK’ dan Tüm Zonguldak Kömür Havzası’nın metan gazı drenajı işini alan firma bu konuda da Zonguldak ve Bartın İllerinde de çalışmalarına devam etmektedir. ATİ Müessesesi rezerv devamlılığı olmayan ve devlet ölçeğinde çalışılması ekonomik olmayan bazı sahalarını da özel madencilik firmalarına rödovans karşılığında devretmektedir. Bu sahalardan Kastamonu Azdavay İlçesi sınırları içerisinde 1 sahayı işletilmek üzere devretmiştir. Bölgedeki kömür dışındaki endüstriyel madenlerin işletilme hakları da TTK’ ya aittir. Bartın Yeşilkaya’da 1 adet kil sahası TTK tarafından rödovans karşılığı işletilmek üzere özel sektöre verilmiştir. Rödovanslı firmalardan 2020 yıl sonu itibariyle üretim ve sevkiyat yapılmamıştır.
Kaynak : Bartın Valiliği, İl Brifingi, Şubat 2021.
Ulaşım
Karayolu
Bartın’ın şehirlerarası ulaşımını sağlayan karayolu; batıda Çaycuma-Devrek (Zonguldak) – Mengen-Yeniçağa (Bolu), güneyde de Safranbolu (Karabük)-Gerede (Bolu) üzerinden E-80 Otoyolu ile E-5 Devlet yoluna ulaşmaktadır. Doğuda Cide (Kastamonu), güneyde de yine Safranbolu (Karabük) üzerinden Orta ve Doğu Karadeniz ve İç Anadolu’ya açılmaktadır.
Bartın ilinin karayolu uzunluğu toplam 294 km olup bunun 131 km’si devlet yolları (Devlet yollarının 73 km’si bölünmüş yoldur), 163 km’si de il yolları ağında yer alır.
Denizyolu
Bartın Limanı:
Bartın limanı 1965 yılında inşa edilerek 10.06.1966 tarih ve 6/6548 karar sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile askeri hizmetlere ayrılan bölümleri dışında kalan kısımlarının kullanımı Bartın Belediyesi’nce yapılmaktadır. 15.05.1995 tarih ve 2136 sayılı Bakanlar Kurulu kararıyla da yabancı gemilerin girişine açılmıştır. Halen 2004 yılında yürürlüğe giren ISPS kod çerçevesinde güvenlik seviyesi 1 olan limanımız, gerekli sertifikasyonu yapılmış olarak belli cins gemiler için uluslararası deniz trafiğine açıktır.
Yük ve yolcu taşımacılığında uluslararası liman olarak hizmet veren Bartın Limanı aynı zamanda yük ve yolcu giriş-çıkış gümrük kapısıdır. 480 m. rıhtım uzunluğuna sahip Bartın Limanının su derinliği 7,2-8 metredir.Limana 215 metre boyundaki gemiler yanaşabilmektedir.
Bartın Limanı’nın Dış Alım-Dış Satım Ürünleri (Genel)
İhraç Malları: Profil Demir, Çimento, Alçı, Çinkosit, İnşaat Malzemeleri, Klinker Diatomit (Toprak) ve Katran’dır.
İthal Malları: Kütük Demir, Pik Demir, Hurda Demir, Kömür, Tomruk ve Kağıt Hamuru, Kömür’dür.
İlin sahillerindeki Amasra ve Kurucaşile limanları ile Tekkeönü Balıkçı Barınağı ulusal ticari liman statüsündedir. Söz konusu limanların yat limanı olarak gelişme potansiyeline sahip olacağı öngörülmektedir.
Yanaşma yerleri-Rıhtım ve İskeleler-Balıkçı Barınakları:
Amasra Limanı
Amasra Limanı’na 2020 yılında 554 gemi ve 990 gemi adamı kayıtlıdır. 2013 yılı Ağustos ayında inşası tamamlanan yolcu rıhtımı ve küçük tekne yanaşma yerleri ile günübirlik gezi tekneleri, ticari yatlar ve balık avlama gemilerinin istifade ettiği yanaşma yerleri bulunmaktadır
Kurucaşile Balıkçı Barınağı
Amasra Liman Başkanlığı idari sınırları dahilindeki Kurucaşile Balıkçı Barınağından, 2020 yılı içerisinde yükleme yapılmamıştır.
Akkonak Limanı
Alkan Madencilik isimli özel şirket tarafından, liman merkezine 20 km. mesafedeki Akkonak Köyü’nde yaptırılan 112 m.‘lik rıhtımın tamamı bitirilerek 06.06.2010 tarihinde gemi trafiğine açılmış olup; Kabotaj Limanlarına blok mermer yüklemesi yapmaktadır.
Tarlaağzı Balıkçı Barınağı
Amasra merkezine 7 km. mesafede bulunmaktadır. Yapımına 1995 yılında başlanılmış, 2005 yılı Ekim ayında tamamlanmıştır. 2007 yılında Tarlaağzı Su Ürünleri Kooperatifine kiralanmıştır. Barınaktan; balık avlama gemileri, yatlar ve yolcu motorları istifade etmektedir.
Tekkeönü Balıkçı Barınağı
Liman il merkezine 38 km. mesafede bulunmaktadır. Köy Tüzel Kişiliği tarafından işletilmektedir. Balık avlama gemileri istifade etmektedir.
Demiryolu
Bartın ili sınırları içinde demir yolu ağı bulunmamaktadır. Bartın’a demiryolu ile ulaşım, il merkezine 38 km uzaklıktaki Saltukova tren istasyonu ile sağlanmaktadır.
Havayolu
Bartın’a en yakın havalimanı, 38 km uzaklıktaki Saltukova (Zonguldak) havalimanıdır. Havaalanı 2009 Temmuz ayı itibarıyla faaliyete geçmiştir.
Kaynak : Bartın Valiliği, İl Brifingi, Şubat 2021.
