Kuşburnu
Dağlarda kuşburnu topluyordum. 60’lı yaşlarda bir aile de ormanda dolaşıyordu. Yanlarına gittim. Adam ve kadın şunları söyledi: “Yazın ve sonbaharda boş kaldığımız her vakitte dağlardan kuşburnu, alıç, kızılcık, erik, elma, mantar, ahlat, armut vb. toplarız. Bu işi yıllardır yapıyoruz. Topladığımız yabani ürünleri semt pazarlarında 10-30 TL arası fiyatlarla satıyoruz. Bu işten bir asgari ücretli kadar para kazanıyoruz. Belediye pazarda işgaliye ücreti olarak bir çay parası alıyor. Vergi kaydına tabi değiliz vb.”
Kahvehanede, parkta, evde boş boş oturan insanları düşündüm. Demek ki çalışan, didinen için her yerde ekmek var bu ülkede…
Yağ
A hekim (Dr. Murat Kınıkoğlu) “Hiçbir şekilde yağ yemeyin” diyor. B hekim (Prof. Dr. Kenan Demirkol) “Sadece zeytin yağı tercih edin” diyor. C hekim (Prof. Dr. Canan Karatay) “Merada gezen hayvanın yağını ve sızma zeytin yağını alın” diyor.
Dün satış yerlerini (market) dolaştım. Sızma zeytin yağı markaya göre 33-50 TL arasında değişiyor. Ambalajlı tereyağı ise 39-70 TL arası bedelle satılıyor.
Bolu Kartalkaya yolu üzerindeki bir köye gittim. Orada sığır besleyen bir tanıdık ile görüştüm. Dedi ki “Hayvanlardan aldığımız sütü peynir haline getirip toptancıya 10 TL’den ancak verebiliyoruz. Tereyağını da 60-70 TL’den satarsak kazanç elde edebiliyoruz.” Söyleyecek söz bulamadım.
Dar gelirli ailelerin alım gücü her geçen gün azalıyor. Kişisel olarak, sadece zeytinyağı yiyelim diyorum ama yüzde 90’lık kitlenin bunu alacak gücü yok…
Hisse Senedi
Kim ne derse desin “döviz, altın, faiz, beton” ile reel kazanç elde edemezsiniz. Bu araçlar birikiminizi enflasyona karşı korur. 10 sene önce ortalama bir oto 18-23 bin dolar idi. Şimdi yine aynıdır.
Paranın en çok kazanç sağladığı alan sağlam şirketlerin pay senetleridir. Türkiye Borsası’nda 450 şirketin pay senetleri işlem görüyor. BİST30, BİST30 ya da BİST100 endeksinin içinde yer alan şirketlerin 10-20-30’unun senetlerini alınız. Bekleyiniz.
20 sene önce dolar ortalama 1 TL idi. Aradan geçen 21 yılda 9-10 kat artış oldu. Öte yandan güvenilir şirketlerin senetleri 50-800 kat artış gösterdiler.
Döviz, altın, faiz, beton sarmalından çıkabilsek bu ülke ilk 10 arasına sıçrar.
Kripto emtia
Son 10 yıldır kripto emtialar (sanal para, bit para, dijital para, kripto para) hayatımıza girdi. 12 bin civarı ürün alınıp satılıyor. Bu konuyu çok iyi bilen 3-5 uzmanımız var. Bunlardan biri ekonomi profesörü olan Özgür Demirtaş’tır. O diyor ki: “Kripto emtiaların yüzde 90’lık dilimi batacak, yok olacak, mağdur edecek.”
40 yıldır ekonomi üzerine analizler, yorumlar yapan ekonomist Ege Cansen yeni yayınladığı makalesinde kripto emtiaların hiçbir değerinin olmadığını, uzak durulması gerektiğini ifade ediyor.
Bir günde yüzde 99 değer kaybedeni de yüzde 1000 değer kazananı da var. Tam bir kumarhane görünümü söz konusu. Sağlığını kaybetmek isteyenlerin cirit attığı bir pazar görünümü söz konusu. Yani sistem hala rayına oturmuş değil.
Grafikleri analiz etmeyi bilmeyenlerin buradan uzak durması gerekir. Zira çok tuzak söz konusudur.
Ali Özdemir
(Eğitimci/Yazar)
