2021 yılı itibariyle 2 yüz kadar özel mesleki-teknik lisemiz var. Bu okullarda 100 bin kadar çocuğumuz eğitim almakta. MEB’e bağlı meslek lisesi sayısı ise 4 bin 500 civarında. Bu okullarda ise 1 milyon 750 bin genç mesleki eğitim görüyor. Bu sayının bir kat daha artması icap etmektedir.
Üretici, tasarımcı, buluşçu bir mesleki eğitim olmadan nitelikli insan gücüne erişemeyiz. Almanya’nın sanayi toplumu olmasını sağlayan unsur mesleki eğitimdir. Bu ülkede dersler okulda öğretiliyor, sınavları ise başka bir kurum yapıyor. Bizde ise “anlatan” da “ölçen” de aynı birimdir. Bu bize başarı olarak dönmüyor.
10 yıl kadar önce teknik eğitim fakülteleri kapatılarak teknoloji mühendisi yetiştiren(?) akıl dışı kurumlara geçiş yapıldı. Bu tutum kaliteli, öğretme gücü yüksek teknik öğretmenleri ortadan kaldırdı.
Klasik liseden mezun olup mühendislik diploması alan kişilerden faydalı meslek dersi öğretmenleri oluşturmak akılcı bir yol değildir. Teknik konuları anlatan öğretmenleri ortaokul, lise ve üniversiteyi mesleki okulda bitirmesi sağlanmalıdır.
Dünyanın refah seviyesi en yüksek ülkelerinden İsviçre’de zorunlu eğitim 9 yıldır. Bizde ise boşu boşuna 12 yıl zorunlu eğitim vardır. Bu büyük bir kaynak israfıdır. Zorunlu eğitim 8-9 yıl olmalı, bu noktadan sonra öğrenciler “akademik” ya da “mesleki” olmak üzere iki gruba ayrılmalıdır.
Türkiye’nin üretip ihraç ettiği malların kilogram fiyatı 1,2 dolar seviyesini geçemiyor. Bu hamallık olarak değerlendiriliyor. Katma değeri yüksek, markalı, yüksek kazançlı mallar üretebilmek için insan sermayesinin niteliğinin artması şarttır.
Öğrenciden para almadan eğitim veren özel meslek liselerine sağlanan destekler mutlaka artırılmalıdır. Bu kurumlardan vergi alınmamalı, yerel yönetimlerin daha çok maddi destek olması da sağlanmalıdır. Öğrenci başına 6-7 bin TL’lik teşvikler yeterli değildir. Bir öğrencinin mesleki eğitim harcaması ortalama 15-25 bin TL tutmaktadır.
Ali Özdemir
(Eğitimci/Yazar)
